Mabangis na Lungsod

ni Efren Abueg

             Ang gabi ay mabilis na lumatag sa mga gusali, lumagom sa malalaki’t maliliit na

lansangan, dumantay sa mukha ng mga taong pagal, sa mga taong araw-araw ay may

bagong lunas na walang bisa. Ngunit ang gabi ay waring manipis na sutla lamang ng

dilim na walang lawak mula sa lupa hanggang sa mga unang palapag ng mga gusali. Ang

gabi sa kalupaan ay ukol lamang sa dilim sa kalangitan sapagkat ang gabi sa kalupaan ay

hinahamig lamang ng mabangis na liwanag ng mga ilaw-dagitab.

Ang gabi ay hindi napapansin ng lalabindalawahing taong gulang na si Adong.

Ang gabi ay tulad lamang ng pagiging Quiapo ng pook na iyon. Kay Adong, ang gabi’y

naroroon, hindi dahil sa may layunin sa pagiging naroroon, kundi dahil sa naroroon

katulad ng Quiapo. 

           Sa walang muwang na isipan ni Adong, walang kabuluhan sa kaniya

kung naroon man o wala ang gabi- at ang Quiapo.

Ngunit isang bagay ang may kabuluhan kay Adong sa Quiapo. Alisin na ang

nagtatayugang gusali roon, alisin na ang bagong lagusan sa ilalim ng lupa, alisin na ang

mga tindahang hanggang sa mga huling oras ng gabi’y mailaw at mabawasan ang mga

taong pumapasok at lumalabas doon, dahil sa isang bagay na hinahanap sa isang marikit

na altar. Sapagkat ang simbahan ay buhay ni Adong.

Kung ilang hanay ang mga pulubing naroroon at mga nagtitinda ng tiket ng

suwipistek, ng kandila, ng kung anu-anong ugat ng punongkahoy at halaman. At sa mga

hanay na iyon ay nakatunghay ang simbahan, naawa, nahahabag. At nakatingala naman

ang mga hanay na iyon, kabilang si Adong. 

           Hindi sa simbahan kundi sa mga taong may

puso pa upang dumukot sa bulsa at maglapag ng konting barya sa maruruming palad.

Mapapaiyak na si Adong. Ang tingin niya tuloy sa mga ilaw-dagitab ay parang

mga piraso ng apoy na ikinakalat sa kalawakan. Kangina pa siyang tanghali sa loob

ng marusing na bakuran ng simbahan, nagsawa na ang kaniyang mga bisig sa wala

pang tunog ng katuwaan. Bagkus ang naroon ay bahaw na tunog ng babala. Babalang

ipinararamdam ng pangangalam ng kaniyang sikmura at sinasapian pa ng takot na

waring higad na gumagapang sa kaniyang katawan.

“Mama... Ale, palimos na po.”

             Ang maraming mukhang nagdaraan ay malalamig na parang bato, ang imbay ng

mga kamay at hiwatig ng pagwawalang-bahala, ang hakbang ay napapahalaga ng

pagmamadali ng pag-iwas.

“Palimos na po, ale... hindi pa po ako nanananghali!” Kung may pumapansin man sa panawagan ni Adong, ang nakikita niya ay irap,

pandidiri, pagkasuklam. “Pinaghahanapbuhay ‘yan ng mga magulang para maisugal,”

madalas naririnig ni Adong. Nasasaktan siya, sapagkat ang bahagi ng pangungusap

na iyon ay untag sa kaniya ni Aling Ebeng, ang matandang pilay na kaniyang katabi sa

dakong liwasan ng simbahan.

               At halos araw-araw, lagi siyang napapaiyak, hindi lamang niya ipinahahalata kay Aling Ebeng, ni kanino man sa naroroong nagpapalimos. Alam niyang hindi maiiwasan ang

paghindi sa kaniya ng limang piso, sa lahat. Walang bawas.

“May reklamo?” ang nakasisindak na tinig ni Bruno. Ang mga mata nito’y nanlilisik

kapag nagpatumpik-tumpik siya sa pagbibigay.

At ang mga kamay ni Adong ay manginginig pa habang inilaladay niya sa masakim

na palad ni Bruno ang salapi, mga baryang matagal ding kumalansing sa kaniyang bulsa,

ngunit kailan man ay hidni nakarating sa kaniyang bituka.

“Maawa na po kayo, Mama.. Ale.. gutom na gutom na ako!”

Ang mga daing ay walang halaga, waring mga patak ng ulan sa malalaking bitak

ng lupa. Ang mga tao’y naghihikahos na rin. Ang panahon ay patuloy na ibinuburol ng

karukhaan.

              Ang kampana ay tumutugtog at sa loob ng simbahan, pagkaraan ng maikling sandali, narinig ni Adong ang pagkilos ng mga taong papalabas, waring nagmamadali na tila ba sa wala pang isang oras na pagkakatigil sa simbahan ay napapaso, nakararamdam ng hapdi, hindi sa katawan, kundi sa kaluluwa. Natuwa si Adong. Pinagbuti niya ang paglalahad ng kaniyang palad at pagtawag sa mga taong papalapit sa mga taong sa kaniyang kinaroroonan.

            “Malapit nang dumating si Bruno...” ani Aling Ebeng na walang sino mang

pinatutungkulan. Manapa’y para sa lahat na maaring makarinig.

Biglang-bigla, napawi ang katuwaan ni Adong. Nilagom ng kaniyang bituka ang

nararamdamang gutom. Ang pangambang sumisigid na kilabot sa kaniyang mga laman

at nagpapantindig sa kaniyang mga balahibo ay waring dinaklot at itinapon sa malayo ng

isang mahiwagang kamay. Habang nagdaraan sa kaniyang harap ang mga taon malamig,

walang awa, walang pakiramdam-nakadarama siya ng kung anong bagay na apoy sa

kaniyang kalooban. Aywan niya kung bakit gayon ang nararamdaman niya matapos mapawi ang kaniyang gutom at pangamba. Kung ilang araw na niyang nadarama iyon, at

hanggang sa ngayon ay naroroon pa’t waring umuuntag sa kaniya na gumawa ng isang

marahas na bagay.

           Ilang barya ang nalaglag sa kaniyang palad, hindi inilagay kung inilaglag, sapagkat

ang mga palad na nagbibigay ay nandidiring mapadikit sa marurusing na palad na wari

bang mga kamay lamang na maninipis ang malinis. Dali-daling inilagay ni Adong ang

mga barya sa kaniyang lukbutan. Ilan pang barya ang nalaglag sa kaniyang palad. At sa

kaabalahan niya’y hindi na napansing kakaunti na ang mga taong lumalabas mula sa

simbahan. Nakita na naman ni Adong ang mga mukhang malamig, ang imbay ng mga

kamay na nagpapahiwatig ng pagwawalang bahala, ang mga hakbang ng nagmamadaling

pag-iwas.

          “Adong... ayun na si Bruno” narinig niyang wika ni Aling Ebeng.

Tinanaw ni Adong ang ininguso sa kaniya ni Aling Ebeng. Si Bruno nga. Ang malapad

na katawan, ang namumutok na mga bisig. Ang maliit na ulong pinapangit ng suot na

gora. Napadukot si Adong sa kaniyang bulsa. Dinama niya ang mga barya roon. Malamig.

At ang lamig na iyon ay waring dugong biglang umagos sa kaniyang mga ugat. Ngunit

ang lamig na iyon ay hindi nakasapat upang ang apoy na nararamdaman niya kangina

pa ay mamamatay. Mahigpit niyang kinulong sa kaniyang palad ang mga baryang

napagpalimusan.

“Diyan na kayo, Aling Ebeng... sabihin ninyo kay Bruno na wala ako!” mabilis niyang

sinabi sa matanda.

       “Ano? Naloloko ka na ba, Adong? Sasaktan ka ni Bruno. Nakita ka ni Bruno!”

Narinig man ni Adong ang sinabi ng matanda, nagpatuloy pa rin sa paglalakad, sa

simula’y marahan, ngunit nang makubli siya sa kabila ng bakod ng simbahan ay pumulas

siya ng takbo. Lumusot siya sa pagitan ng mga dyipni na mabagal sa pagtakbo. Sumiksik

siya sa kakapalan ng mga taong salu-salubong sa paglalakad. At akala niya’y nawala na

siya sa loob ng sinuot niyang mumunting iskinita.

        Sumandal siya sa poste ng ilaw-dagitab. Dinama niya ang tigas niyon sa pamamagitan

ng kaniyang likod. At sa murang isipang iyon ni Adong ay tumindig ang tagumpay ng

isang musmos na paghihimagsik ng paglayo kay Bruno, ng paglayo sa Quiapo, ng paglayo

sa gutom, sa malalamig na mukha, sa makatunghay na simbahan, sa kabangisang sa

mula’t pa’y nakilala niya at kinasusuklaman. Muling dinama niya ang mga barya sa

kaniyang bulsa. At iyon ay matagal din niyang ipinakalansing.

      “Adong!” Sinundan iyon ng papalapit na mga yabag.

Napahindik si Adong. Ang basag na tinig ay naghatid sa kaniya ng lagim. Ibig niyang

tumakbo. Ibig niyang ipagpatuloy ang kaniyang paglayo. Ngunit ang mga kamay ni

Bruno ay parang bakal na nakahawak na sa kaniyang bisig, niluluray ang munting lakas

na nagkakaroon ng kapangyarihang maghimagsik laban sa gutom, sa pangamba at

kabangisan.

      “Bitiwan mo ako! Bitiwan mo ako!” Naisigaw na lamang ni Adong.

Ngunit hindi na niya muling narinig ang basag na tinig. Naramdaman na lamang niya

ang malupit na palad ni Bruno. Natulig siya. Nahilo. At pagkaraan ng ilang sandali, hindi

na niya naramdaman ang kabangisan sa kapayapaang biglang kumandong sa kaniya.